تکبّر مثل بیماری سرطان ممکن است به هرجایی از وجود انسان سرایت کند و خطرناک ترین جایی که ممکن است سرایت کند در قدرت فهم و عقل انسان است. اگر تکبّر به عقل و فهم انسان بزند، دیگر راه نجاتی برای انسان نیست یا لااقل خیلی بعید است که امیدی به نجات او باشد.

امام باقر (علیه السلام) در مورد اثر تکبّر در عقل می فرمایند:
« در قلب هرکسی مقداری کبر داخل شود،
به همان اندازه از عقلش کاسته می شود،
چه زیاد باشد چه کم.»

حداقل اثر تکبّر این است که امکان تعلیم را از بین می برد. آدم متکبّر که چیزی یاد نمی گیرد. یادگیری استعدادی است که نیازمند تواضع است.

به همین دلیل است که امیرالمومنین (علیه السلام) یادگیری را برای متکبّر منتفی می داند:

« لَا یَتَعَلَّمُ مَنْ یَتَکَبَّرُ »

مهم ترین آموزه ای که پدران و مادران و همه ی مراکز تعلیم و تربیت می توانند برای رشد راندمان علمی بچه ها به کار بگیرند، آموزش تواضع و دوری از تکبّر به آنهاست؛ چرا که تکبّر مهمترین عاملِ نفهمیدن و کج فهمیدن است.

چه خوب است معلّمین، در پیچ و خم تعلیم و تربیت، بیش از همه ی تعالیم به این بپردازند که در دل دانش آموز چیزی از تکبّر باقی نماند. و چه خوب است که در حوزه و دانشگاه هم به خطر تکبّر، به عنوان مهم ترین عامل ایجاد رکود علمی، بیشتر توجه شود. کسی که متکبر باشد، نمی فهمد و یا حاضر نیست متوجه اشتباه خودش بشود و رای خودش را تغییر دهد.

برای مشاهده تصاویر در اندازه اصلی بر روی عکس مورد نظر کلیک کنید

پرهیز از تنهایی و #بیکاری معمولاً کسانی که اکثر اوقات در مکانی #خلوت    به سر می برند و یا خود را به کاری #مشغول    نمی کنند، بیش از دیگران از فوران آتشفشان #شهوت    شکایت دارند. بنابراین باید از #تنهایی    و   #گوشه_گیری #پرهیز    کرده و همیشه برای #اوقات_فراغت #برنامه_ریزی    داشته باشیم. از بهترین #سرگرمی    ها، رفت و آمد با دوستان مناسب و شرکت در #مجموعه_های_فرهنگی    و #ورزشی    است.	انس با قرآن، #دعا و معنویات انس با #قرآن و دعاهای فراوانی که در کتب روایی وجود دارد، #روح و #فکر ما را از #آلودگی ها شست و شو می دهد. همچنین شرکت در جلسات معنوی مثل حلسات دعا، #زیارت_عاشورا و #عزاداری ائمه و انجام امور عبادی مانند #روزه، در جهت #کنترل_غرایز انسان بسیار مؤثر است. #پیامبر اکرم می فرمایند:« هر کس قدرت بر #ازدواج ندارد و روزه بگیرد، یقیناً روزه، نیروی غریزه او را تضعیف می کند.»

برای مشاهده تصاویر در اندازه اصلی بر روی عکس مورد نظر کلیک کنید

ورزش، ورزش، ورزش: #ورزش، علاوه بر آنکه وسیله ی مناسبی برای پر کردن #اوقات_فراغت    به حساب می آید، باعث دفع #انرژی    های اضافی بدن شده و به فرد، اجازه ی #شهوت_زدگی    نخواهد داد.

اولین #دریچه_ی_ورودی    بدن و نقطه ی شروع #افکار_تحریک_کننده، #چشم است. همانگونه که دیدن مناظر طبیعت باعث #شادی    و #نشاط    ما و یا دیدن صحنه های عزا، باعث #غم    و #غصه    ی ما می شود، همچنین تماشای صحنه ها و #تصاویر_شهوت_انگیز    برای #جوانی    که در اوج #غریزه_ی_جنسی    قرار دارد، تا مدت ها او را #در_گیر    کرده و او را #آزار    خواهد داد. به همین دلیل است که خداوند در #سوره_نور، آیات 30 و 31 به #مردان    و #زنان    با ایمان دستور می دهد دومین دریچه، #گوش    است. گوش دادن به #موسیقی    های #تند    و #محرک    و شنیدن #لطیفه    ها و #صحبت    های #جنسی، قطعا می تواند #سکوی پرشی برای #پرتاب    انسان به درون منجلاب #شهوت    و #فساد_جنسی    باشد. سومین دریچه، #دهان    است. جوان به تناسب شرایط سِنی، از #انرژی    وافری برخوردار است. حالا اگر از مواد غذایی مانند #چربی    ها، #شیرینی    ها و سایر خوردنی هایِ انرژی زا و پر #کالری، بیش از نیازش استفاده کند، مطمئناً مهار اسب چموش شهوت را از دست خواهد داد.

مرحوم دولابی فرمودند:
دعا بکن؛ ولی اگر اجابت نشد، باخدا دعوا نکن!
میانه ات با او بهم نخورد؛ چون تو جاهل ای و او عالم و خبیر

دعا از دیدگاه مکتب تشیع دارای دو رکن اساسی است و بهترین سلاح برای مومن دعا است.
قرآن و ائمه دو رکن اساسی دعا هستند؛ خداوند می‌ فرمایند:

ادْعُونِی أَسْتَجِبْ لَکمْ
بخوانيد مرا، اجابت مي کنم شما را

و یا در آیه 77 سوره فرقان خداوند می‌ فرمایند:

اگر دعا نبود خدا به شما توجهی نداشت.

از ائمه (ع) نقل شده که دعا سلاح مومن و انبیاء است، بهترین عبادت دعا است و یا دعا کلید رحمت خداوند است. این‌ها اهمیت دعا در روایات را نشان می‌دهد.

نکته‌ای وجود دارد که ما از آن غافل هستیم آن است که انسان‌ها گاهی فقط در وقت سختی دعا می‌کنند در صورتی که خداوند خطاب به حضرت داوود (ع) می‌فرمایند: در ایام شادی یاد من باشید تا در وقت گرفتاری شما را اجابت کنم؛ یعنی همیشه به یاد خدا باشید و خواسته خود را از او بخواهید نه فقط در وقت سختی‌ها.

پیامبر (ص) می‌فرمایند در شادی و آسایش، خود را به خداوند بشناسید که صدای شما در ملکوت آسمان شناخته شده باشد و نکته بعدی که باید مدنظر داشته باشیم اصرار در دعاست.

در روایات چهار شرط برای استجابت دعا یاد شده است؛
اولین شرط معرفت است. ما باید بدانیم چه خدایی را پرستش می‌کنیم، خدایی که باید بخوانیم و بشناسیم، خدای قادر و قدرتمند است و اگر به این امر اعتقاد داشته باشیم در استجابت دعا مهم است.

برای استجابت دعا باید حق خداوند را رعایت کنیم. اگر دعا می‌کنیم و اجابت نمی‌شود به این دلیل است که حق خداوند را به اندازه معرفت خود رعایت نمی‌کنیم.

کسب حلال یکی دیگر از شرایط استجابت دعاست. اگر می‌خواهیم دعا مستجاب شود باید لقمه حلالی داشته باشیم، حضور قلب و رقت قلب، یعنی قلبی که احساس خوبی داشته باشد و دل‌سنگ نباشد در آن وقت دعا به اجابت می‌رسد.

موانع استجابت دعا
روایتی از امام صادق (ع) داریم که می‌فرمایند گاهی انسان‌ها دعا می‌کنند و نزدیک مستجاب شدن آن مرتکب گناهی می‌شوند و این گناه باعث می‌شود حاجت آنها برآورده نشود.

ظلم باعث می‌شود که دعا به اجابت نرسد و این ظلم ابعاد وسیعی دارد، گاهی دعاهای ما مخالف حکمت خداوند است و یا به نفع ما نیست که باعث می‌شود دعا به اجابت نرسد.

آداب دعا
در ابتدا باید دعا را با "بسم الله الرحمن الرحیم" شروع کنیم. در ابتدا و انتهای دعا صلوات بر پیامبر و آلش را فراموش نکنیم. در روایات داریم که خداوند صلوات بر پیامبر را می‌پذیرد و خدا کریم‌تر از آن است که این دو را بپذیرد و دعای مابین آن را نپذیرد، پس بین این دو حاجت خود را قرار بدهید که دعا مستجاب می‌شود.

معصومین را شفیع خود قرار دهید. قبل از دعا، مدح خداوند را بگوییم "ای خدایی که رحیم، مهربان و غفاری، ای خدایی که بدی را نادیده می‌گیری".

دو رکعت نماز بخوانیم و وضو بگیریم، رکوع و سجود را با طمانینه و آرامش به جا بیاوریم، در دعا به فکر همه باشیم، همگانی بودن دعا را رعایت کنیم. آنگونه دعای خودمان هم مستجاب می‌شود، وقت مناسبی را برای دعا انتخاب کنیم. مثلا در وقت سحرها یا بعد از نماز واجب، هنگام نزول قرآن و امثال این‌ها.

درخواست‌هایی که نباید از خداوند داشته باشیم
چیزی که حلال نیست را درخواست نکنیم، عجله در برآوردن حاجت نداشته باشیم، درخواست و اصرار داشته باشیم ولی نخواهیم مصلحت خود را به خداوند بشناسیم، بهتر است آن چیزی که خدا ما را امر کرده اطاعت کنیم. اگر مصلحت در آن کار باشد حتما به اجابت می‌رسد.

بعضی از افراد هستند که دعای آنها حتما به اجابت می‌رسد مانند دعای پدر،‌ از او بخواهید برای شما دعا کند، دعای اطفال مستجاب می‌شود، کسی که اهل قرائت قرآن باشد، خدا دعای او را مستجاب می‌کند.

کسی که قطع رحم کرده باشد، کسی که اهل خوردن شراب باشد و کسی که اهل گناه باشد دعای او به اجابت نمی‌رسد.

امام علی [علیه السلام] می فرمایند:
رفاقت و دوستی یک نوع خویشاوندی اکتسابی است.

راه های دوست آزمایی:
1. در حال بی نیازی و فقر، دوستی او عوض نشود.
امام باقر [علیه السلام] می فرمایند:«بدترین دوست کسی است که تو را به هنگام بی نیازی ات حفظ کند و به وقت تنگ دستی رها سازد.»

2. به هنگام عصبانیت، بدگویی تو را نکند.
امام صادق [علیه السلام] می فرمایند:«دوستی که سه بار از تو عصبانی شد؛ ولی بدگویی تو را نکرد و کلام ناسزا از دهانش خارج نشد، او را برای خود نگه دار.»

3. به نماز اهمیت بدهد.
قرآن می فرماید:«ای اهل ایمان! با آن گروه از اهل کتاب و کافران که دین شما را به بازیچه گرفتند، دوستی مکنید. زمانی که شما ندای نماز بلند می کنید، آن را به مسخره بازی می گیرند؛ زیرا آن قوم مردمی نادان و بی خردند.»

4. در هنگام سختی و راحتی انسان، اهل نیکی باشد.
امام علی [علیه السلام] می فرمایند:«دوستان در سختی ها امتحان می گردند.»

5. هنگام از بین رفتن توانایی انسان، دوستی اش از بین نرود.
امام علی [علیه السلام] می فرمایند:«هنگام از بین رفتن قدرت انسان، دوست از دشمن شناخته می گردد.»

امام علی [علیه السلام] در وصایای خود به امام حسن [علیه السلام] می فرمایند از دوستی با این افراد اجتناب کن:
1. پسرم از دوستی با احمق بپرهیز، چرا که می خواهد به تو نفعی رساند اما دچار زیانت می کند.
2. از دوستی با بخیل بپرهیز، زیرا آنچه را که سخت نیاز داری از تو دریغ می کند.
3. از دوستی با بدکار بپرهیز، که با اندک بهایی تو را می فروشد.
4. و از دوستی با دروغگو بپرهیز، که او به سراب ماند، دور را به تو نزدیک و نزدیک را به تو دور می نمایاند.

مبحث: روابط دختر و پسر
پرسمان دانش آموزی» فصل نوجوانی» رابطه و تامین غرایز

سوال7: در شرایط جامعه ی امروزی که هزینه های ازدواج بسیار سنگین و کمر شکن شده است، آیا برای تامین نیازهای جنسی و ... راهی به جز ارتباط با جنس مخالف باقی می ماند؟
پاسخ: آیا به خاطر دارید آخرین باری که ماشینِ گل زده ی عروس دیدید، مربوط به چه زمانی بوده است؟ یا آخرین مرتبه ای که به یک مجلس عروسی دعوت شده بودید، چند روز یا چند هفته ی قبل بوده است؟ تعجب نکنید! منظور خاصی از این سوالات نداریم. فقط می خواهیم پیشنهاد کنیم اگر دوباره به مجلسی این چنینی دعوت شدید، از داماد بپرسید که چرا اینقدر خود را به زحمت انداخته و هزینه های متعدد و مشکلات فراوان را پذیرا شده است؟

گمان می کنم که متوجه منظورم شده باشید. هر روزه و به خصوص در ایام جشن و شادی، کم نیستند دختر و پسر هایی که پیمان زناشویی می بندند و برای داشتن یک زندگی پاک و مقدس، با توکل بر خدا، حاضر به پذیرش مشکلات آن می شوند و به قول معروف، نوش های زندگی را در کنار نیش های آن می پذیرند.

یک ورزشکار در رشته ی وزنه برداری برای آویختنِ مدال خوش رنگ طلا برگردن، هیچ موقع با خودش نمی گوید: وزنه، خیلی سنگین و کمرشکن است. اگر اقدام به وزنه برداری کنم، دچار سختی خواهم شد ولی چون از رفتن بر روی سکوی قهرمانی لذت می برم، بدون مسابقه و زحمت و تلاش می خواهم آن مقام ورزشی را بدست آورم.

به راستی اگر کسی اینگونه استدلال کند، آیا سزاوار نیست که در جوابش گفته شود:

نابرده رنچ، گنج میسر نمی شود          مزد آن گرفت، جان برادر که کار کرد

نگاه جنسی یا انسانی؟
خواننده ی عزیز؛ هر مشکلی راه حل مربوط به خودش را می طلبد. اگر انسان احساس تشنگی کند، از آب شور استفاده نمی کند. چون هرچه بیشتر آب شور بنوشد، احساس تشنگی او شدیدتر خواهد شد. پس بهترین شیوه برای رفع نیاز هایی مانند غریزه ی جنسی، ازدواج است نه روابط گناه آلود که مانند باتلاق، هر لحظه انسان را بیشتر در خود فرو می برد.

همچنین این نوع نگاه به ازدواج و به جنس مخالف، یک نگاه کاملا توهین آمیز جنسی و غیر انسانی است. این فرد می خواهد لذت های غریزی خودش را ببرد بدون اینکه مسؤلیت و تعهدی را قبول کرده باشد. در حالی که واقعیت این است که در کنار هر بهره برداری و لذتی، یک یا چند تعهد وجود دارد. پس آنچه در ارتباط بین دو جنس مخالف مطرح است نگاه انسانیِ دو جنس به یکدیگر است نه نگاه جنسی دو انسان به هم.

بر این اساس لازم است در زمینه ی مدیریت غریزه ی جنسی، پیشنهاد هایی را بیان کنیم:
1. ازدواج: اگر واقعا شرایط نسبی برای ازدواجتان فراهم است، بدانید که بهترین و کار ساز ترین روش جهت مهار غریزه ی طغیانگر جنسی، ازدواج است. این کار، شدنی است اگر چشم و هم چشنی ها کنار گذاشته شود و با روش های صحیح ازدواج آشنا شوید. جوان های بسیاری را می شناسیم که ازدواجشان به دور از تجملات و خرج های اضافی انجام می شود. آن ها در ابتدا سرح توقعات خود را پایین می آورند و در گام بعدی (برای انتخاب همسر) سراغ خانواده ای می روند که سطح انتظارات آن ها هم منطقی باشد.

2. اما اگر شما هم مثل بسیاری از نوجوان ها و جوان ها، به هر دلیلی شرایط ازدواج برایتان فراهم نیست؛ چند پیشنهاد داریم که راه کار های مناسبی برای تعدیل و کنترل مثبت غریزه ی جنسی به شمار می آیند. در این روش (کنترل مثبت)، بر خلاف کنترل منفی که فرد دچار فشارهای غریزه ی جنسی شده و میخواهد آن را مهار کند، از روش های پیشگیرانه کمک گرفته می شود که هم راحت تر است و هم بی زیان. چرا که جسم و روان فرد دچار آسیب نمی شود.

الف) مراقبت از راه های ورودی شهوت
اولین دریچه ی ورودی بدن و نقطه ی شروع افکار تحریک کننده، چشم است. همانگونه که دیدن مناظر طبیعت باعث شادی و نشاط ما و یا دیدن صحنه های عزا، باعث غم و غصه ی ما می شود، همچنین تماشای صحنه ها و تصاویر شهوت انگیز برای جوانی که در اوج غریزه ی جنسی قرار دارد، تا مدت ها او را در گیر کرده و او را آزار خواهد داد. به همین دلیل است که خداوند در سوره ی مبارکه ی نور، آیات 30 و 31 به مردان و زنان با ایمان دستور می دهد

دومین دریچه، گوش است. گوش دادن به موسیقی های تند و محرک و شنیدن لطیفه ها و صحبت های جنسی، قطعا می تواند سکوی پرشی برای پرتاب انسان به درون منجلاب شهوت و فساد جنسی باشد.

سومین دریچه، دهان است. جوان به تناسب شرایط سِنی، از انرژی وافری برخوردار است. حالا اگر از مواد غذایی مانند چربی ها، شیرینی ها و سایر خوردنی هایِ انرژی زا و پر کالری، بیش از نیازش استفاده کند، مطمئناً مهار اسب چموش شهوت را از دست خواهد داد.

ب) ورزش، ورزش، ورزش
ورزش، علاوه بر آنکه وسیله ی مناسبی برای پر کردن اوقات فراغت به حساب می آید، باعث دفع انرژی های اضافی بدن شده و به فرد، اجازه ی شهوت زدگی نخواهد داد.

ج) پرهیز از تنهایی و بیکاری
معمولاً کسانی که اکثر اوقات در مکانی خلوت به سر می برند و یا خود را به کاری مشغول نمی کنند، بیش از دیگران از فوران آتشفشان شهوت شکایت دارند. بنابراین باید از تنهایی و گوشه گیری پرهیز کرده و همیشه برای اوقات فراغت برنامه ریزی داشته باشیم. از بهترین سرگرمی ها، رفت و آمد با دوستان مناسب و شرکت در مجموعه های فرهنگی و ورزشی است.

د) انس با قرآن، دعا و معنویات
انس با قرآن و دعاهای فراوانی که در کتب روایی وجود دارد، روح و فکر ما را از آلودگی ها شست و شو می دهد. همچنین شرکت در جلسات معنوی مثل حلسات دعا، زیارت عاشورا و عزاداری ائمه و انجام امور عبادی مانند روزه، در جهت کنترل غرایز انسان بسیار مؤثر است.

پیامبر اکرم می فرمایند:« هر کس قدرت بر ازدواج ندارد و روزه بگیرد، یقیناً روزه، نیروی غریزه او را تضعیف می کند.»

به هر حال آنچه در بالا ذکر شد، گزیده و مختصری از روش های کنترل غریزه ی جنسی بود و خلاصه ی سخن ما آن است که خدای مهربان و حکیم نیازی که در وجود ما قرار داده، متناسب با آن، پاسخش را نیز به ما نشان داده و این ما هستیم که بین حلال و حرام، یک راه را انتخاب می کنیم و البته می دانیم که راه حرام، لذت لحظه ای دارد و پشیمانی همیشگی، اما راه حلال هرچند همراه با سختی هایی است لکن لذت و خوشی آن همیشگی و آرامش بخش خواهد بود.

[حجت الاسلام پناهیان:]
ما با گناه روح و قلب خود را خراب کرده‌ایم،
به حدی که دیگر عجائب عالم را نمی‌بینیم،
صدای تسبیح فرشتگان را نمی‌شنویم،
عاشقانه از دوری خدا اشک نمی‌ریزیم
و با غیر خدا سرگرم می‌شویم و ...

گناه، حجاب است و تار و پودهای پرده حجاب، خودبینی است كه هیچ حجابی بدتر از آن نیست.

امام موسی کاظم (علیه السلام) می فرمایند:
بین خدای سبحان و خلق او غیر از خود خلق، حجاب دیگری نیست. خداوند بدون حجاب پوشیده و بدون ساتر، مستور و پنهان است.

اگر حجابی در میان است، همان خودبینی خلق است و اگر پرده‏ای آویخته باشد، همان غرور مخلوق است وگرنه آن پری روی، پرده‏ای ندارد؛ میان عاشق و معشوق هیچ حایل نیست تو خود حجاب خودی حافظ از میان برخیز انسان هر اندازه كه در تار و پود خود بینی واقع شود، از خدا بینی محروم است و با انبیای الهی نیز شهود و حضوری ندارد و از ره‏آورد آنان و از سخنان وحی به اندازه خودبینی خود محروم خواهد بود.

اگر انسان سخن رسول الله را نمی ‏شنود و قرآن را نمی‏فهمد باید بداند كه در حجاب گناه است و میزان نفهمیدنش به مقدار حجابش بستگی ‏دارد. هر چه بیشتر در دنیا و گناهان خود غوطه‏ ور باشد، به همان اندازه از فهم قرآن محجوب است و هر اندازه از شهوت حیوانی لذت می‏برد، از لذّت قرآنی محروم می‏ شود؛ زیرا فرمود:

فَلَمَّا زَاغُوا أَزَاغَ اللَّهُ قُلُوبَهُمْ | سوره صف آیه 5

ثُمَّ انصَرَفُواْ صَرَفَ اللّهُ قُلُوبَهُم | سوره توبه آیه 127

بنابراین، قرآن در حجاب نیست و پرده ‏ای ندارد، ابهامی ندارد كه دیگران آیاتش را نفهمند، بلكه كافران و دنیا طلبانند كه در حجاب خودبینی گرفتارند و به همین جهت، نمی ‏توانند بیرون از خود را بفهمند و هر چه را كه با خودبینی و دنیاطلبی و لذّت ‏گرایی آنان نسازد، نمی ‏توانند آن را بفهمند. خدای سبحان درباره محرومان از تدبّر در قرآن می ‏فرماید:

أَفَلَا يَتَدَبَّرُونَ الْقُرْآنَ أَمْ عَلَى قُلُوبٍ أَقْفَالُهَا | سوره محمد آیه 24

یعنی چرا اینها درباره قرآن تدبّر نمی‏كنند. مگر بر قلوب آنان قفل های دل، زده شده است؟
معلوم می ‏شود دل هم قفل دارد و اگر دلی قفل شد، همانند چشم ای كه بسته باشد، نه توانایی دیدن نور را دارد و نه می‏تواند در پرتو آن نور چیزهای دیگر را ببیند. قرآن كریم برای فهم آیات خود، قلب باز و صدر مشروح را لازم می‏داند.

فَمَن يُرِدِ اللّهُ أَن يَهْدِيَهُ يَشْرَحْ صَدْرَهُ لِلإِسْلاَمِ | سوره انعام آیه 125

زیرا در متن قرآن پیچیدگی و ابهام نیست اگر مشكلی هست از ناحیه قابل یعنی قلب انسانهاست كه قفل و مانع دارد. خدای سبحان به رسول خود می‏فرماید به اینان بگو اگرچه من از جنبه نبوّتْ قرآن را دریافت كرده‏ ام، ولی در تلاوت و تفهیم كردن آن، از راه بحث و استدلال و تعقل و برهان و بیّنه با شما سخن می‏ گویم و اگر شما فطرت خود را دفن نكرده باشید و در گناهان غوطه ‏ور نشده باشید، می‏توانید با ایمان و عمل صالح، آیات الهی را به روشنی دریابید.

قُلْ إِنَّمَا أَنَا بَشَرٌ مِّثْلُكُمْ يُوحَى إِلَيَّ أَنَّمَا إِلَهُكُمْ
إِلَهٌ وَاحِدٌ فَمَن كَانَ يَرْجُو لِقَاء رَبِّهِ فَلْيَعْمَلْ عَمَلًا
صَالِحًا وَلَا يُشْرِكْ بِعِبَادَةِ رَبِّهِ أَحَدًا | سوره کهف آیه 110

بگو من هم مثل شما بشرى هستم و[لى] به من وحى مى‏شود
كه خداى شما خدايى يگانه است پس هر كس به لقاى پروردگار خود
اميد دارد بايد به كار شايسته بپردازد و هيچ كس را در پرستش پروردگارش شريك نسازد.